روز اول رفت دینم بر در زلفین تو

تا چه خواهد شد در این سودا سرانجامم هنوز

مرغ باران

در تلاش شب که ابر تیره می بارد
روی دریای هراس انگیز
 
و ز فراز برج باراند از خلوت، مرغ باران می کشد فریاد خشم آمیز
 
و سرود سرد و پر توفان دریای حماسه خوان گرفته اوج
می زند بالای هر بام و سرائی موج
 
و عبوس ظلمت خیس شب مغموم
ثقل ناهنجار خود را بر سکوت بندر خاموش می ریزد، -
می کشد دیوانه واری
در چنین هنگامه
روی گام های کند و سنگینش
پیکری افسرده را خاموش.
 
مرغ باران می کشد فریاد دائم:
- عابر! ای عابر!
جامه ات خیس آمد از باران.
نیستت آهنگ خفتن
یا نشستن در بر یاران؟ ...
 
ابر می گرید
باد می گردد
و به زیر لب چنین می گوید عابر:
- آه!
رفته اند از من همه بیگانه خو بامن...
من به هذیان تب رؤیای خود دارم
گفت و گو با یار دیگر سان
کاین عطش جز با تلاش بوسه خونین او درمان نمی گیرد.
***
اندر آن هنگامه کاندر بندر مغلوب
باد می غلتد درون بستر ظلمت
ابر می غرد و ز او هر چیز می ماند به ره منکوب،
مرغ باران می زند فریاد:
- عابر!
درشبی این گونه توفانی
گوشه گرمی نمی جوئی؟
یا بدین پرسنده دلسوز
پاسخ سردی نمی گوئی؟
 
ابر می گرید
باد می گردد
و به خود این گونه در نجوای خاموش است عار:
- خانه ام، افسوس!
بی چراغ و آتشی آنسان که من خواهم، خموش و سرد و تاریک است.
***
رعد می ترکد به خنده از پس نجوای آرامی که دارد با شب چرکین.
وپس نجوای آرامش
سرد خندی غمزده، دزدانه از او بر لب شب می گریزد
می زند شب با غمش لبخند...
 
مرغ باران می دهد آواز:
- ای شبگرد!
از چنین بی نقشه رفتن تن نفرسودت؟
 
ابر می گرید
باد می گردد
و به خود این گونه نجوا می کند عابر:
- با چنین هر در زدن، هر گوشه گردیدن،
در شبی که وهم از پستان چونان قیر نوشد زهر
رهگذار مقصد فردای خویشم من...
ورنه در این گونه شب این گونه باران اینچنین توفان
که تواند داشت منظوری که سودی در نظر با آن نبندد نقش؟
مرغ مسکین! زندگی زیباست
خورد و خفتی نیست بی مقصود.
می توان هر گونه کشتی راند بر دریا:
می توان مستانه در مهتاب با یاری بلم بر خلوت آرام دریا راند
می توان زیر نگاه ماه، با آواز قایقران سه تاری زد لبی بوسید.
لیکن آن شبخیز تن پولاد ماهیگیر
که به زیر چشم توفان بر می افرازد شراع کشتی خود را
در نشیب پرتگاه مظلم خیزاب های هایل دریا
تا بگیرد زاد و رود زندگی را از دهان مرگ،
مانده با دندانش آیا طعم دیگر سان
از تلاش بوسه ئی خونین
که به گرما گرم وصلی کوته و پر درد
بر لبان زندگی داده ست؟
 
مرغ مسکین! زندگی زیباست ...
من درین گود سیاه و سرد و توفانی نظر باجست و جوی گوهری دارم
تارک زیبای صبح روشن فردای خود را تا بدان گوهر بیارایم.
مرغ مسکین! زندگی، بی گوهری این گونه، نازیباست!
***
اندر سرمای تاریکی
که چراغ مرد قایقچی به پشت پنجره افسرده می ماند
و سیاهی می مکد هر نور را در بطن هر فانوس
و زملالی گنگ
دریا
در تب هذیانیش
با خویش می پیچد،
وز هراسی کور
پنهان می شود
در بستر شب
باد،
و ز نشاطی مست
رعد
از خنده می ترکد
و ز نهیبی سخت
ابر خسته
می گرید،-
در پناه قایقی وارون پی تعمیر بر ساحل،
بین جمعی گفت و گوشان گرم،
شمع خردی شعله اش بر فرق می لرزد.
 
ابر می گرید
باد می گردد
وندر این هنگام
روی گام های کند و سنگینش
باز می استد ز راهش مرد،
و ز گلو می خواند آوازی که
ماهیخوار می خواند
شباهنگام
آن آواز
بر دریا
پس به زیر قایق وارون
با تلاشش از پی بهزیستن، امید می تابد به چشمش رنگ.
***
می زند باران به انگشت بلورین
ضرب
با وارون شده قایق
می کشد دریا غریو خشم
می کشد دریا غریو خشم
می خورد شب
بر تن
از توفان
به تسلیمی که دارد
مشت
می گزد بندر
با غمی انگشت.
 
تا دل شب از امید انگیز یک اختر تهی گردد.
ابر می گرید
باد می گردد...

جامع‏الازهر و گذری بر تاریخچه آن

اشاره

فصلنامه «نهج الاسلام» یکی از نشریات ارزشمند کشور سوریه است؛ ارزشمند به این جهت که به مسائل اسلامی و فکری می‏پردازد و در میان غوغای مطبوعات و تب ژورنالیسم در منطقه و جهان دمی‏ست و غنیمتی. این فصلنامه از سوی وزارت اوقاف و امور خیریه سوریه منتشر می‏شود و شخص وزیر اوقاف سردبیری آن را بر عهده دارد.
میراث جاویدان، برای آشنایی بیشتر با این فصلنامه موضوعی کوتاهی را از آخرین شماره آن برگزیده و منتشر می‏کند.

جامع‏ الازهر و گذری بر تاریخچه آن

جامع‏الازهر و جامعه‏الازهر، خانه علم و حکمت است. مسجدالازهر، نخستین مسجد شهر قاهره است و اولین مدرسه‏ای‏ست که در آن علوم دینی تدریس شده است. این مسجد و مدرسه، در سال 309 هجری قمری به فرمان «المعزلدین‏اللّه‏» خلیفه فاطمی و به دست «جوهرصقلی» فرمانده قشون او ساخته شد. ساختمان این مسجد که در آن زمان در جنوب شرقی شهر قاهره و در نزدیکی «کاخ بزرگ» قرار داشت، دو سال طول کشید. و نخستین‏بار، مسلمانان در هفتم ماه رمضان 361 هجری در آن نماز جمعه برپا کردند. خلیفه فاطمی، با ساختن این مسجد برآن بود تا هم جایی برای برگزاری مهمترین ستون دین ـ که نماز است ـ فراهم شود و مسلمانان برای بحث در امور دینی و اجتماعی خود جایی را داشته باشند و از جهتی هم مسجد رسمی حکومت فاطمی‏ها در محل استقرار جدید آنان باشد.
رایج‏ترین روایت درباره وجه تسمیه این مسجد به الازهر این است که آن را به نام حضرت زهرا سلام‏اللّه‏علیها نامیده‏اند.
الازهر در دوران العزیزباللّه‏ خلیفه فاطمی از شکل یک مسجد برای انجام عبادت و شعائر اسلامی بیرون آمد و به مدرسه‏ای برای تدریس علوم دینی، زبان، منطق، طب، ریاضیات و فلک مبدل گردید. در آن زمان، مسجدالازهر از دو بخش تشکیل شده
بود: یک صحن و یک ساختمان. ساختمان مسجد نیز به دو بخش تقسیم می‏شد:
1ـ بخش اول همانی‏ست که جوهر صقلی آن را بنا کرد و دارای 76 ستون از مرمر سفید است.
2ـ بخش دوم، جایگاهی‏ست که بعدها به دست عبدالرحمن کدخدا بنا گردید و دارای 50 ستون مرمر است و در پشت محراب قدیمی مسجد قرار گرفته است.
در سال 400 هجری «الحاکم بأمر اللّه‏» مسجد الازهر را بازسازی کرد و بودجه کلانی را جهت پیشبرد امور آن و هزینه تحصیل طلاب بدان اختصاص داد. این خلیفه، هم‏چنین کتابهای موجود در کتابخانه دارالحکمه را به کتابخانه الازهر انتقال داد و خلفای بعد از او نیز همواره برای اعتلای این مدرسه دینی کوشش می‏کردند.
با گذشت زمان تعداد طالبان علم این مدرسه فزونی گرفت و به تدریج ساختمان‏هایی به آن افزوده شد تا پاسخگوی نیازهای مختلف طلاب گردد.
مسجد الازهر در مراحل مختلف عمر طولانی خود، شاهد رویدادها و دگرگونی‏ها و اصلاحات مختلف بوده است. برای نمونه در دوره ایوبیان توجه و رسیدگی به آن کم شد و حدود یکصدسال نیز نمازجمعه در آن متروک گردید. در سال 702 هجری بر اثر زمین‏لرزه‏ای که شهر قاهره را لرزاند، مسجد الازهر، نیاز به ترمیم پیدا کرد و بوسیله حکومت وقت مصر این کار انجام گردید.
مراجع تاریخی تأکید می‏کنند که آنچه امروز بنام مسجد الازهر معروف است، با مسجد اصلی، از نظر معماری تفاوت دارد و تغییرات زیادی در درون و بیرون ساختمان آن احداث شده است.
ساختمانی که امروز وجود دارد، بسیار وسیع است و دارای دیوارهای قلعه‏مانند و تعداد هشت دروازه است. در بالای این دیوارها و دروازه‏ها پنج گلدسته و سه گنبد بی‏نظیر به چشم می‏خورد. حرمالازهر دارای دو شبستان، یکی بزرگ و قدیمی‏ست و دیگری همان است که در سال 1167 هجری قمری ساخته شد. سقف شبستان‏ها از چوب و دارای استحکام فراوان است.
ناگفته نماند که جامع‏الازهر تاکنون در قیامهای ملی و میهنی نقش بزرگی ایفا کرده است. برای مثال قیام علیه فرانسوی‏ها که قاهره را اشغال کرده بودند، از همین مسجد آغاز گردید و قیام علیه انگلیسی‏ها به هنگام حمله «فریزر» و نیز انقلاب سال 1919 میلادی در مصر از همین نقطه به جاهای دیگر سرایت کرد.
از جهتی، جامعالازهر شخصیت‏های بزرگ فراوانی بخود دیده که در این مکان مدتها به تحصیل اشتغال داشته و از آنجا فارغ‏التحصیل شده‏اند. از جمله این دانشمندان و اندیشمندان «ابن‏خلدون» «مقریزی»، «عسقلانی»، «سخاوی»، «سیوطی» و در روزگار اخیر شخصیتهای مانند «سعد زغلول»، «محمد عبده» «طه حسین» بوده‏اند.
جامعالازهر، در حال حاضر دارای هیأتهای مختلف نظارت و ارشاد و برنامه‏ریزی در امور مختلفه اسلامی است و هم‏اکنون علاوه بر 42 دانشکده آن در قاهره و استان‏های دیگر مصر، دارای 17 مرکز علمی برای پژوهش در تخصص‏های مختلف است.
منبع: میراث جاویدان